Таварих Гузидайи Нусрат-наменің Лондондағы көшірмесінен Шағатайлардың шежіресі
DOI:
https://doi.org/10.26577/JOS.2023.v106.i3.06Аннотация
Бұл мақалада 16 ғасырдағы түркі тіліндегі дереккөздегі Шыңғыс ханның ұлы Шағатай ұрпақтарының шежіресі туралы мәліметтер алғаш рет ғылыми айналымға енгізілген. Бұл дереккөздің аты Таварихи Гузидайи Нусрат-наме. Бұл дереккөз Мұхаммед Шейбанидің белсенді қатысуымен жазылған немесе Мұхаммед Шейбанидің өзі жазған. 1969 жылы МИКХ (Қазақ хандықтарының тарихы бойынша материалдар) жинағының аясында осы бастапқы дереккөздің Ленинградтық көшірмесінен Жошылар шежіресі жарық көрді. «Мәдени мұра» бағдарламасы аясында бұл аударма қайта басылып шықты. Лондондық көшірме ұзақ уақыт бойы зерттеушілерге қол жетімді болмады. 2022 жылы Лондондағы Тавариха Гузидайи Нусрат-наменің түрік тіліндегі аудармасы жарық көрді. Сондай-ақ «Таварих Гузидайи Нусрат-наме» кітабының лондондық көшірмесі жақсы сапада интернетте онлайн түрде де қолжетімді болды. Біздің мақаламыздың мақсаты – осы дереккөздің ғылыми аудармасын ғылыми айналымға енгізу. Бұл дереккөздің жазылуының көптеген Шағатайид билеушілерінің өмір сүруімен синхрондылығын ескере отырып, бұл дереккөз Джами ат-Таварих Рашид ад-Дин және Муизз әл Ансабпен бірге Шағатайлықтар шежіресі бойынша ең маңызды үш дереккөздің бірі болып табылатынын айту маңызды.
Зерттеу әдістемесі осы дереккөзді орыс тіліне аударудан тұрады. Бұл ретте салыстырмалы әдіс арқылы ғылыми түсініктемелер беріледі.
Талдау нәтижесінде Шағатайлардың әртүрлі тармақтарының шежіресіне қатысты тың деректерді анықтадық. Бұл дереккөз ғылыми айналымға енгеннен кейін Шағатайлар өмірінің белгілі бір тұстары, атап айтқанда 15-16 ғасырларға қатысты жаңа мәліметтер алынды.
Дереккөзді орыс тіліне аударған А.А. Жұмабаева. Мақаланың қалған бөлігін және аудармаға қатысты пікірлерді Ж.М. Сәбитов орындаған.
Түйін сөздер: Таварихи Гузидайи Нусрат-наме, Шыңғыс хан ұрпағы, Шыңғыс хан шежіресі, Шағатайлар, Моғолстан.
