Қазақ жыраулары және сопылық ілім - Казахские поэты-жырау и суфийское учение
74 137
Кілттік сөздер:
қазақ хандығы, жыраулар поэзиясы, казахское ханство,Аннотация
Қазақ халқының он екі ғасыр бойы наным-сенімі болып табылатын ислам дінінің мазмұны сопылық іліммен байланысты екені, дәлірек айтсақ, түркілік сопы Қожа Ахмет Йасауи интер-претациясы тұрғысында қалыптасқаны белгілі. Қазақ хандығы тұсында жасаған жыраулардың сопылықпен терең таныстығы олардың сопылық тезаурусты қолдануынан анық танылады. Алай-да жыраулар шығармаларындағы сопылық терминдер мәндік тұрғыда біршама трансформацияға түскені байқалады. Бұл трансформация негізінен қазақ хандығының тарихи ахуалымен және қазақ менталитетінің ғасырлар бойы қалыптасқан негіздерімен байланысты орын алғанын көреміз. Ислам в казахской степи распространился в большей степени в интерпретации тюркского суфийского поэта ХІІ века Кожа Ахмета Йасауи. Такому выводу можно прийти, изучая произведения поэтов-жырау во времена казахского ханства. Тезаурус стихов жырау и свободное толкование устоев исламской религии свидетельствует о сильном влиянии суфизма на вероисповедание казахов. Автор указывает на трансформации некоторых суфийских терминов, которые обозначились вследствие исторических обстоятельств и казахского менталитета.Библиографиялық сілтемелер
1 Жұмабаев М. Шығармалары: Өлеңдер, поэмалар, қара сөздер. (Құраст. Абдуллин Х., Дәрімбетов Б., Жұмабаева З.) – Алматы: Жазушы, 1989.
2 Отчет Штабс-капитана Давлетшина о командировке в Хиджаз. С.-Петербург: Военная типография,1899.
3 Қаратышқанова Қ.Р. Қожа Ахмет Иассауидің «Диуани Хикметіндегі» ұғым-түсініктердің философиялық мәні. Дисс. Алматы, 2006.
4 Бұлұтай М.Ж. Ата-баба діні. Түркілер неге мұсылман болды? – Алматы: Білім, 2000. – 504 б.
5 Мырзахметұлы М. Түркістанда туған ойлар. – Алматы:Санат, 1998. – 368 б.
6 Жаксылыков А.Ж. Образы, мотивы и идеи с религиозной
содержательностью в произведениях казахской литературы. Типология, эстетика, генезис. – Алматы: Қазақ университеті,1999.
7 Нұрдәулетова Б. Жыраулар поэтикасындағы дүниенің концептуалдық бейнесі (Батыс жыраулық мектебі). – Астана:
Нұра-Астана, 2008. – 432 б.
8 Кенжеғараев Н.Ж. Ноғайлы дәуірі әдебиетіндегі сопылық сарын//«Алтаистика және түркологиядағы кешенді зерттеудің
өзекті мәселелері» халықаралық конгресс материалдары. 2-бөлім.17-20 маусым, Көкшетау, 2009 – 472 б.
9 Исмаилов Е. Акыны. Монография о творчестве Джамбула и других народных акынов. – Алма-Ата: Казахское Государственное Издательство Художественной Литературы, 1957. – 340 с.
10 Алдаспан. ХҮ-ХҮІІІ ғасырларда жасаған қазақ ақын, жырауларының шығармалар жинағы. – Алматы: Жазушы, 1970. – 278 б.
11 Софы Аллаяр. Сабат-әл-аджизин. – Қазан: Людвик Шивитсон, 1841.
12 Бес ғасыр жырлайды: 2 томдық/ Құрастыр.М.Мағауин, М.Байділдаев. – Алматы: Жазушы, 1989. Т.1. – 384 б., суретті.
13 Қожа Ахмет Йасауи. Диуани Хикмет. – Қазан,1901.
14 Әбдиманұлы Ө. Әдебиеттегі азаттық идеясының асыл арналары// Ақиқат №4, 2010, 49-55 бб.
2 Отчет Штабс-капитана Давлетшина о командировке в Хиджаз. С.-Петербург: Военная типография,1899.
3 Қаратышқанова Қ.Р. Қожа Ахмет Иассауидің «Диуани Хикметіндегі» ұғым-түсініктердің философиялық мәні. Дисс. Алматы, 2006.
4 Бұлұтай М.Ж. Ата-баба діні. Түркілер неге мұсылман болды? – Алматы: Білім, 2000. – 504 б.
5 Мырзахметұлы М. Түркістанда туған ойлар. – Алматы:Санат, 1998. – 368 б.
6 Жаксылыков А.Ж. Образы, мотивы и идеи с религиозной
содержательностью в произведениях казахской литературы. Типология, эстетика, генезис. – Алматы: Қазақ университеті,1999.
7 Нұрдәулетова Б. Жыраулар поэтикасындағы дүниенің концептуалдық бейнесі (Батыс жыраулық мектебі). – Астана:
Нұра-Астана, 2008. – 432 б.
8 Кенжеғараев Н.Ж. Ноғайлы дәуірі әдебиетіндегі сопылық сарын//«Алтаистика және түркологиядағы кешенді зерттеудің
өзекті мәселелері» халықаралық конгресс материалдары. 2-бөлім.17-20 маусым, Көкшетау, 2009 – 472 б.
9 Исмаилов Е. Акыны. Монография о творчестве Джамбула и других народных акынов. – Алма-Ата: Казахское Государственное Издательство Художественной Литературы, 1957. – 340 с.
10 Алдаспан. ХҮ-ХҮІІІ ғасырларда жасаған қазақ ақын, жырауларының шығармалар жинағы. – Алматы: Жазушы, 1970. – 278 б.
11 Софы Аллаяр. Сабат-әл-аджизин. – Қазан: Людвик Шивитсон, 1841.
12 Бес ғасыр жырлайды: 2 томдық/ Құрастыр.М.Мағауин, М.Байділдаев. – Алматы: Жазушы, 1989. Т.1. – 384 б., суретті.
13 Қожа Ахмет Йасауи. Диуани Хикмет. – Қазан,1901.
14 Әбдиманұлы Ө. Әдебиеттегі азаттық идеясының асыл арналары// Ақиқат №4, 2010, 49-55 бб.
Жүктелулер
Как цитировать
Ahmetbekova А. К. (2016). Қазақ жыраулары және сопылық ілім - Казахские поэты-жырау и суфийское учение. ҚазҰУ хабаршысы. Шығыстану сериясы, 64(3). вилучено із https://bulletin-orientalism.kaznu.kz/index.php/1-vostok/article/view/463
Шығарылым
Бөлім
ФИЛОЛОГИЯ
