ҚАЗІРГІ ТҮРКИЯНЫҢ САЯСИ МӘДЕНИЕТІ
DOI:
https://doi.org/10.26577/JOS202511326Аннотация
Қазіргі Түркияның саяси мәдениеті османдық мұра мен қазіргі еуропалық ықпалдың өзара әрекеттесуін көрсетеді. Бұл үйлесім дәстүр мен жаңғыру арасындағы өзіндік тепе-теңдікті қалыптастырады. Республикалық дәуірдің алғашқы кезеңінде Түркияның саяси мәдениеті ішкі даму ұмтылыстарының әсерімен қатар, халықаралық ұйымдар тарапынан жасалған сыртқы қысымның ықпалымен қалыптасты. Республика құрылуы секуляризм мен модернизацияға қарай түбегейлі бетбұрысты білдіргенімен, дәстүрдің ықпалы әлі де сақталды.
Р. Т. Ердоған билікке келгеннен кейін бұл тепе-теңдік өзгеріске ұшырады. Оның басқару кезеңі биліктің орталықтандырылуымен ерекшеленеді, бұл әрі діни, әрі секулярлық топтардың наразылығын тудырды. Бұл кезең саяси поляризацияның күшеюіне алып келді. Дін түрік ұлтшылдығынан да ықпалдырақ біріктіруші күшке айналып, мұсылмандық идентификация әртүрлі әлеуметтік топтар арасындағы көпір қызметін атқарды. Сириялық босқындар дағдарысы мен экономикалық тұрақсыздық сияқты әлеуметтік-саяси мәселелер Түркияның саяси мәдениетіне елеулі әсер етіп, саяси сананың өзгеруіне және қоғамның белсенділігінің артуына ықпал етті. Бұл факторлар қоғамның саясилануын күшейтіп, экономикалық және әлеуметтік түйткілдердің саяси көзқарастармен тығыз байланыста екенін көрсетті. Мақалада осы факторлардың өзара әрекеттесуі қарастырылып, түрік саяси мәдениетінің өзіндік ерекшелігін қалыптастырудағы дін мен әлеуметтік-саяси мәселелердің шешуші рөлі атап өтіледі. Зерттеу әдістері ретінде тарихи оқиғаларды талдау, саяси риториканы дискурсивті зерттеу және соңғы аймақтық оқиғалар негізінде әлеуметтік-саяси үрдістерді саралау әдістері қолданылады.
Түйін сөздер: идеология, ұлттық бірегейлік, саяси мәдениет, Түркия, XX және XXI ғасырлар.
