ҚЫТАЙДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК- ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨМІРІНДЕГІ "МӘДЕНИ РЕВОЛЮЦИЯНЫҢ" РӨЛІ ТУРАЛЫ: КУӘГЕРЛЕРДІҢ ЕСТЕЛІКТЕРІ ЖӘНЕ ҚАЗІРГІ БАҒАЛАУЛАР
DOI:
https://doi.org/10.26577/JOS.2023.v107.i4.09Аннотация
Мақалада қытай тарихындағы ең даулы және қайғылы құбылыстардың бірі "Мәдени революция" құбылысы қарастырылады. Автор "мәдени революцияны", оның Қытайдағы тарихи процестің барысына әсерін жан-жақты бағалауға тырысты. Бұл құбылыстың алғышарттарын, мақсаттарын, мәні мен рөлін ішкі логика мен терең түсіну 1966-1976 жылдары Қытайда болған оқиғалардың куәгерлері жазған ғылыми және мемуарлық еңбектердің объективі арқылы ашылады. Мақала "1950-1970 жылдары Қытайдан Қазақстанға көші-қонның ауызша тарихы" ғылыми жобасы шеңберінде жүргізілген зерттеулер негізінде дайындалды, СТН АР08856732. Бұл жұмыс Қытай қоғамының саяси және әлеуметтік-экономикалық салалары үшін осындай радикалды және ауқымды науқанның салдарын, оның 1950-1970 жылдардағы Қытайдан Қазақстанға мәжбүрлі көші-қонына әсер ету дәрежесін анықтау мақсатында жүргізілді. "Мәдени революция" оқиғаларының барысын қайта құру осы күрделі кезеңді кезең-кезеңімен зерттеуге мүмкіндік беретін тарихи егжей-тегжейлі әдіс арқылы жүзеге асырылды және әр кезеңде халықтың көші-қон ниеттеріне әсер еткен жағымсыз саяси-әлеуметтік салдарға әкеп соқтырған ерекшеліктер, оқиғалар, реформалар анықталды. Қытай Халық Республикасының алғашқы онжылдықтарындағы бірқатар саяси науқандар мен экономикалық эксперименттерді аяқтаған "Мәдени революция" кезеңіндегі оқиғаларды бағалау оның елдің ішкі және сыртқы саясатына, сондай-ақ қазіргі Қытайдың саяси және әлеуметтік-экономикалық даму ерекшеліктеріне әсерін түсінуге көмектеседі. "Мәдени революция" аяқталғаннан кейін екі жыл өткен соң, елде терең экономикалық реформалар мен нарықтық өзгерістер басталды, бұл Қытайдың әлемдік экономикалық державаға айналуына ықпал етті.
Түйін сөздер: Қытай, саяси науқан, мәдени революция, идеология, экономикалық салдары, әлеуметтік толқулар.
