СирАж Ад-дин Ас-сАККАКи және оның риторикА бойынша «миФтах Әл-Улум» Атты еңбегі

Аннотация

Йу суф ибн Әби Бaкр ибн Мұхaммед ибн Әли Йaқуф aс­Сaккaки әл­Хо рез ми Сирaж aд­дин (555 /1160 – 627/1230) – ғaлым, aрaб ті лі, семaнтикa, әде биет, aруз, өлең сaлaсы ның aты кең ге тaрaлғaн ғұлaмaлaрдың бі рі. Мaқaлaдa aс­Сaккaки дің өмі рі, ең бек те рі, aрaбтың ри то рикa ілім нің дa муы, оның көр нек ті турaлы мә лі мет бе рі ле ді. Ғaлым aтaқты «Мифтaх әл­улум нің» aрнaлғaн үшін ші бө лі мін жaзудa өзіне де йін гі ғaлымдaрдың жaзылғaн не гіз гі ірі кітaптaрдың же тіс тік те рі не тaбaн ті ре ге ні, олaрдың іші нен ең қaжет ті сін тaңдaп, әр жер де шaшырaп жaтқaн қaғидaлaрды бір жер ге жинaқтaғaн. Кітaп бө лім дер ге бө лу, тaқы рыптaрды үйле сім ді рет теу әді сі aрқы лы өзі не де йін гі лер ден ерекше ле не ді. Бұл ең бек фо не тикa, сөзжaсaмның үш бө лі мі, грaммaтикa, ри то рикa жә не оның бө лімде рін қaмтығaн. Содaн ке йін гі тaрaулaрдa aруз, диaлек тикa ілім де рі жa йын дa сөз қозғaп, кітaпты ұйқaс жө нін де гі тaқы рып пен aяқтaйды. Жaлпы бұл ғы лымдaрдың дa – бaрлы ғы aрaб ті лін зерттеу ші ге aсa қaжет ті мә лі мет тер, шығaрмaшы лық пен де, көр кем әде би сын мен aйнaлы су үшін де осы сaлaлaрғa жү гі не ді. Ас­Сaккaки дің aтaлмыш жұ мы сы aрaб ті лі ғы лымдaры қaғидaлaрын бір жер ге топтaсты рып, бір кітaпқa сый ғы зып бе руімен құн ды бол ды. Арaб ті лін үйре ніп, оның те ре ңі не бойлaп ұғы ну, aрaб мә тін де рін зерт теу Құрaнды же тік игеру ге, шaриғaттың сырлaрын тү сі ну ге жол aшaды. тү йін  сөз дер: aрaб ті лі, «әл­Мифтaх», ри то рикa, сти лис тикa, бaлaғa, бaян, грaммaтикa, морфо ло гия, қaғидa, ере же, ең бек, кітaп, имaм, ғaлым.